Trudne początki w latach niewoli.
Orkiestra Ochotniczej Straży Pożarnej w Bodzentynie, choć ściśle z nią związana, jest od niej starsza. Orkiestra powstała bowiem w
1875 r., a OSP w 1905 r.
Z zachowanych dokumentów wynika, że 12 II 1876 r. wójt gminy Franciszek Jaworski oraz sołtys osady Bodzentyn Stanisław
Świderski pisali w sprawozdaniu do naczelnika powiatu, że na podstawie uchwały zebrania osadzkiego z 15 XI 1875 r. wydatkowali z
funduszy osadzkich między innymi 125 rubli na zakup instrumentów muzycznych założonej w osadzie Bodzentyn za zezwoleniem
gubernatora orkiestry amatorskiej złożonej z 24 osób.
Trudno jest dokładnie prześledzić, jak założona w 1875 r. z inicjatywy miejscowego społeczeństwa orkiestra rozwijała się i jaki nosiła
charakter.
Pierwszym nauczycielem tej orkiestry był Antoni Pawliczek, który poprzednio pełnił obowiązki kapelmistrza chóru muzycznego przy
kościele parafialnym w mieście Szydłowcu" . Jak długo szkolił naszych najstarszych orkiestrantów nie wiemy. Musieli chyba ćwiczyć solidnie, skoro nauczyli się grać nie tylko
melodie kościelne, lecz i świeckie, ludowe i patriotyczne. Świadczyć może o tym choćby taki fakt, że w 1905 r. w czasie wydarzeń
rewolucyjnych na Górnym Rynku w Bodzentynie pod figurą Św. Floriana zebrał się wiec, w czasie którego miejscowa orkiestra dęta
odegrała kilka pieśni rewolucyjnych i patriotycznych. To było przyczyną, że rosyjski naczelnik powiatu kieleckiego pismem z 4 I 1906
r. wydał zarządzenie, na mocy którego rozwiązuje założoną w 1904 r. OSP, a całe mienie pożarne, instrumenty muzyczne, flagi
poleca pod opiekę przejąć wójtowi".
Orkiestra jednak mimo nieprzychylnego stosunku władz zaborczych odrodziła się ponownie i uczestniczyła w życiu miejscowego
społeczeństwa. Świadczyć może o tym fakt, że w r. 1917 w czasie obchodów rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 go Maja połączonych z
rocznicą poświęcenia pomnika na symbolicznej mogile powstańców 1863 r., w czasie mszy w kościele, a później na cmentarzu orkiestra
grała pieśni narodowe, a Gazeta Kielecka" pisała, że Bodzentyn przeżył dzień piękny, niezapomniany".
Wielki pożar 20 czerwca 1917 r. strawił większość budynków w Bodzentynie. W pożarze ucierpiała również orkiestra, bo zniszczeniu
uległo wiele instrumentów. Nic więc dziwnego, że działalność orkiestry podupadła.
Niełatwe lata okresu międzywojennego.
Po stu dwudziestu trzech latach Polska odzyskała niepodległość. Cały naród stanął do budowy zrębów odrodzonej Ojczyzny.
Również społeczeństwo Bodzentyna przystąpiło do odbudowy po wielkim pożarze. Jednocześnie organizowano życie gospodarcze,
społeczne, oświatę i kulturę. Ożywioną działalność przejawia Koło Polskiej Macierzy Szkolnej i Ochotnicza Straż Pożarna. Nic więc
dziwnego, że 1928 r. OSP na walnym zgromadzeniu podjęła uchwałę, że należy ożywić orkiestrę, aby w przyszłym roku o własnych
siłach można było urządzić uroczystość 25 lecia powstania straży. Realizując powyższą uchwałę Zarząd OSP 8.X.1928 r. napisał
następującą prośbę do Wydziału Powiatowego Sejmiku Kieleckiego: Chcąc pobudzić do życia nieczynną od dłuższego czasu orkiestrę
strażacką, odgrywającą tak ważną rolę w życiu małomiasteczkowych, a nie mając funduszów na dokup i korektę instrumentów
muzycznych oraz na opłatę kapelmistrza, co wyniesie ryczałtowo ok. 600 zł, Zarząd Straży zwraca się z uprzejmą prośbą o łaskawe
przyznanie możliwej na ten cel zapomogi".
Prośba ta niestety została załatwiona odmownie. Trzeba było szukać środków na wzmocnienie orkiestry wśród instytucji i
społeczeństwa miejscowego. Zwrócono się o odpowiednie dotacje do Urzędu Gminy, Banku Spółdzielczego, Komisji Gospodarczej, Cechów Wielkiego, szewskiego,
rzeźniczego, Solnego oraz do poszczególnych mieszkańców. Wezwanie nie pozostało bez echa, ale wyniki zbiórki nie były zbyt
imponujące. Trzeba było więc zaciągnąć kredyt w Banku Spółdzielczym w kwocie 2.600 zł na kupno instrumentów muzycznych".
Gromadzono również pieniądze z wpływów z urządzanych zabaw, imprez artystycznych, a częściowo nawet ze sprzedaży nieruchomości.
Przyjęto uchwałę, że z dochodów pobieranych za występy orkiestry na pogrzebach, zabawach, przedstawieniach i ślubach jedną czwartą
część pieniędzy oddawać na wyłączne potrzeby orkiestry, a trzy czwarte na dochód straży. Zespół orkiestralny był dość liczny. Świadczyć
o tym może poniższe zdjęcie i wykaz członków orkiestry z roku 1929.
W okresie od 1928 do 1939 r. głównym organizatorem bodzentyńskiej orkiestry z zaszczytnym tytułem starosty" był Wincenty
Stankiewicz zamordowany przez Niemców.
1 VI 1943r. w czasie pacyfikacji Bodzentyna. Razem z Adamem Bieroniem, Stanisławem Kaczmarskim, Janem Toporkiewiczem
tworzyli Komisję Muzyczną. W jej skład wchodził również jako kapelmistrz Józef Jaśkowski, nauczyciel muzyki w seminarium
nauczycielskim. Następnym kapelmistrzem był też nauczyciel bodzentyńskiego seminarium Edmunt Antoni Żywin-Biaobrzeski. Gdy w
1930r. zostało zlikwidowane seminarium nauczycielskie, zabrakło odpowiednich kapelmistrzów. Zarząd OSP rozsyłał ogłoszenia, że
takowych poszukuje. Wśród następnych kapelmistrzów w okresie międzywojennym spotykamy nazwiska: Wojciech Buła, Leon Dragun,
Józef Strojanowski, Kazimierz Kozłowski, Stanisław Kasza.
Ze względu na brak funduszy nie można było zatrudnić kapelmistrzów na odpowiednim poziomie, często się oni zmieniali, co odbijało
się ujemnie na poziomie orkiestry. Ostatnim kapelmistrzem przed wybuchem II wojny światowej był Kazimierz Kasza, którego na tym stanowisku przez pewien czas
zobaczymy również w okresie powojennym. W okresie okupacji hitlerowskiej orkiestra nie prowadziła działalności, choć OSP istniała.
Zmienne losy orkiestry w wyzwolonej Polsce.
Po wyzwoleniu orkiestra dęta wznowiła swoją działalność pod patronatem Powiatowego Związku Spółdzielni Samopomoc Chłopska"
w Kielcach, który opłacał pracę kapelmistrzów oraz pokrywał koszty wyjazdów na różne imprezy. Był to dobry okres dla działalności
orkiestry. Uwieńczony on został dyplomem wydanym w 1951r. przez Zarząd Główny Związku Samopomocy Chłopskiej" w Warszawie za
udział w upowszechnianiu muzyki, pieśni i tańca w ramach Festiwalu Muzyki Polskiej. W działalności orkiestry są okresy wzmożonej,
ożywionej działalności i okresy załamań. I choć w następnych latach osiągnięć artystycznych było mniej, ale orkiestra stale włączała się
do wszystkich uroczystości kościelnych i świeckich, brała udział w różnych eliminacjach powiatowych i wojewódzkich.
Urząd Gminy wspierał orkiestrę finansowo, opłacał dyrygentów. W latach powojennych stanowiska dyrygentów pełnili kolejno: Józef
Strojanowski, Józef Mazurkiewicz (dwukrotnie), Kazimierz Kasza, Stefan Piątek, Bolesław Rajzer, Mieczysław Smalcerz, Jerzy
Bracki, Tadeusz Ziółkowski, a od 1996 r. do chwili obecnej Kazimierz Podraza.
Wojewódzka Rada Narodowa w Kielcach w 1982r.nadała bodzentyńskiej orkiestrze dętej działającej przy OSP zbiorową odznakę Za
zasługi dla Kielecczyzny", zaś indywidualne odznaki otrzymało ośmiu orkiestrantów.
Ważną rolę organizatora orkiestry przez wiele lat pełnił Antoni Wójcikowski. Duże zasługi położyli weterani orkiestry dętej, do których należeli: Domaradzki Jerzy, Domaradzki Kajetan, Kaleta Tadeusz,
Mazurkiewicz Józef, Pałgan Czesław, Pałgan Tadeusz, Pałgan Roman, Pałysiewicz Roman, Paź Władysław, Piwko Stanisław,
Strachowski Bolesław, Świderski Jerzy, Wójcikowski Antoni, a także ci, którzy przez pewien czas grali i opuścili szeregi orkiestry:
Białek Gerard, Czernikiewicz Zygmunt, Domański Marek, Dyk Henryk, Hajdenrajch Wiesław, Koziołek Kazimierz, Koziołek Teodor,
Laskowski Rafał, Mazurek Jerzy, Sajecki Krzysztof i Sotkiewicz Jerzy. Wobec ubywania starych orkiestrantów i braku dopływu
nowych chętnych do nauki gry orkiestra podupadła. Próbę odrodzenia i odmłodzenia orkiestry podjął Andrzej Kurek, który orkiestrę
finansował i współorganizował, ale z poparcia tego po dwóch latach wycofał się.
Zadanie utrzymania orkiestry od 1998r. przejął na siebie Samorząd Miasta i Gminy Bodzentyn, który wspólnie z Zarządem OSP
stworzył korzystne warunki do rozwoju nowego zespołu orkiestralnego.
Obecny zespół liczący 54 osoby różni się zasadniczo od poprzednich tym, że obok osób dorosłych, w jego skład wchodzą dziewczęta i
chłopcy, którzy stanowią zdecydowaną większość zespołu. Zespół ten tworzył od podstaw obecny kapelmistrz Kazimierz Podraza, a dzielnie pomaga mu w tym Cecylia Czernikiewicz dobry duch
i opiekun orkiestry. Repertuar odrodzonej orkiestry jest bogaty i różnorodny, a wykonanie odznacza się wysokim poziomem
artystycznym. Nic więc dziwnego, że orkiestra cieszy się dużą popularnością nie tylko w środowisku bodzentyńskim, ale i w całym
regionie świętokrzyskim, a z jej udziałem odbywają się wszystkie ważniejsze uroczystości świeckie i kościelne. Orkiestra odnosi liczne
sukcesy w konkursach i zawodach organizowanych w województwie.
Duże wsparcie ze strony władz miasta i gminy, Zarządu OSP, wielki zapał orkiestrantów, zaangażowanie i oddanie tej pracy
kapelmistrza Kazimierza Podrazy oraz opiekunki zespołu Cecylii Czernikiewicz przekonują nas, że osiągnięcia orkiestry będą
pomnażane, a jej sukcesy artystyczne ugruntują jej sławę.
Stefan Rachtan
Projekt oraz wykonanie Jakub Piasecki przy wsparciu Mikołaja Łapki i Katarzyny Piaseckiej