Do podstawowych poleceń dotyczących katalogów zaliczamy:
Pełną ścieżkę katalogu bieżącego wypisuje polecenie pwd
pwd
Do zmiany katalogu używamy polecenia cd.
cd [katalog]
Po wykonaniu polecenia cd bez żadnego argumentu tj. bez podania nazwy katalogu znajdziemy się w katalogu domowym użytkownika. Jeśli nazwa katalogu jest nazwą prostą, cd sprawdza, czy nazwa_katalogu jest podkatalogiem jednego z katalogów zdefiniowanych w zmiennej CDPATH. Jeśli tak, to polecenie cd zmienia katalog na ten wyszukany i podaje w wyniku pełną ścieżkę dostępu do niego.
Do przeglądania zawartości katalogu służy polecenie ls.
ls [opcje] [nazwy]
Niektóre opcje:
-a wyświetla wszystkie pliki (w tym również ukryte)
-b pokazuje znaki sterujące w nazwach plików
-C wyświetla spis w kilku kolumnach
-d pokazuje nazwy katalogów a nie ich zawartość
-F pokazuje typ pliku, dodając na koniec nazwy symbol ukośnika (/) dla katalogów, gwiazdkę (*) dla plików wykonywalnych oraz symbol @ dla dowiązań symbolicznych
-l wyświetlanie w długim formacie, obejmującym m.in. datę/czas ostatniej modyfikacji zawartości
Po wykonaniu polecenia ls z opcją –l otrzymamy pełną informację o dokonanych wpisach w wybranym katalogu z następującymi elementami:
- (ordinary file) zwykły plik
d (directory) katalog
l (symbolic link) link symboliczny
b (block special file) plik specjalny blokowy
c (character special file) plik specjalny znakowy
p (named pipe) nazwany potok (bufor typu FIFO)
r (readable) prawo czytania
w (writeable) prawo modyfikacji
x (execuatable) prawo wykonywania
- brak praw
Rozszerzone prawa dostępu
l blokowanie dostępu
s (SUID) ustawienie identyfikatora użytkownika dla procesu w czasie wykonywania
S (SGID) ustawienie identyfikatora grupy dla procesu w czasie wykonywania
t (Sticky bit) zachowanie w pamięci tekstu (binariów) programu po zakończeniu jego wykonywania
W przypadku katalogu prawo wykonywania (x) oznacza prawo wejścia do danego katalogu.
Przykład
ls –l
-rw-r--r-- 1 helena student 150 May 10 9:22 raport
W powyższym przykładzie myślnik na początku oznacza, że mamy do czynienia ze zwykłym plikiem. Kolejne trzy znaki rwx oznaczają prawa dostępu dla właściciela (czytania i zapisu), kolejne trzy znaki rwx oznaczają prawa dostępu dla grupy (tylko czytania), kolejne trzy znaki rwx oznaczają prawa dostępu dla pozostałych użytkowników (również tylko czytania). Następnie liczba 1 oznacza liczbę łączników do pliku, helena jest nazwą właściciela pliku, student jest nazwą grupy właściciela pliku. 150 oznacza rozmiar pliku (w bajtach), następnie jest podana data i godzina ostatniej modyfikacji pliku, zaś raport to nazwa pliku.
Prawa dostępu do pliku można zmieniać poleceniem chmod.
Aktualnie przypisane prawa dostępu można wyświetlić za pomocą komendy “ls” z opcja “-l”. Przykłady wykonania komendy “ls -l” dla plików lub katalogów:
-rwxr-x--- 1 student stud 508 sty 1 2003 plik.txt
wszystkie prawa dla właściciela pliku (student), możliwość oglądania zawartości dla grupy “stud”,
drwx---r-x 2 stydent stud 4096 sty 23 2003 katalog
wszystkie prawa dla właściciela katalogu, możliwość oglądania zawartości dla wszystkich prócz członków grupy “stud”,
Katalogi tworzymy korzystając z polecenia mkdir.
mkdir [opcje] katalogi
Wybrane opcje:
-m prawo tworzenie katalogu z określonymi prawami dostępu
-p tworzy wszystkie katalogi pośrednie niezbędne do utworzenia
Puste katalogi usuwamy przy pomocy rmdir
rmdir [opcje] katalogi
Przeniesienie katalogu łącznie z podkatalogami
mvdir źródło cel
Powoduje przeniesienie podanego katalogu źródło do katalogu podanego jako cel.
Polecenia plikowe
Do zmiany nazwy pliku (katalogu) lub jego przeniesienia służy polecenie mv.
mv [opcje] pliki_źródłowe plik_docelowy
Wybrane opcje:
-f wymusza przeniesienie, bez konieczności potwierdzania w sytuacji, gdy użytkownik nie ma prawa dostępu do zapisu do pliku, natomiast ma prawo dostępu do zapisu do katalogu
-i wykonuje w trybie konwersacyjnym, z wyświetleniem prośby o zgodę na wykonanie, przed nadpisaniem istniejącego pliku
Usuwamy pliki lub katalogi przy pomocy polecenia rm.
rm [opcje] plik
Wybrane opcje:
-i przed usunięciem każdego pliku należy odpowiedzieć na pytanie potwierdzające wykonanie polecenia
-f wymusza usunięcie pliku, bez żądania potwierdzenia, gdy użytkownik nie ma prawa dostępu do zapisu do tego pliku
-r jeśli lista_plików zawiera katalog, następuje rekurencyjne usunięcie wszystkich jego podkatalogów i plików.
Uwaga: jeżeli nie użyto opcji –r zaś lista_plików zawiera katalog, to zostanie zasygnalizowany błąd.
Do kopiowania plików służy polecenie cp.
cp plik1 plik2
cp lista_plików katalog_docelowy
Wybrane opcje:
-i konwersuje z użytkownikiem i pyta o potwierdzenie przed nadpisaniem istniejącego pliku
-p dodatkowo kopiuje ustawienia właściciela, grupy i praw dostępu, ale tylko w zakresie praw posiadanych przez wywołującego polecenie; nie jest dostępna we wszystkich wersjach systemu
-r rekurencyjnie kopiuje podkatalogi wraz z zawartością (nie jest dostępna we wszystkich wersjach systemu)
Wyświetlanie lub łączenie plików lub potoków może być przy pomocy polecenia cat.
cat [opcje][pliki]
Wybrane opcje:
-n numerowanie wszystkich wyświetlanych wierszy
-nb numerowanie tylko niepustych wierszy
-v wyświetlanie znaków kontrolnych jako znaków drukowalnych
Do formatowania wydruku informacji służy polecenie more.
more [opcje][pliki]
Użyteczna polecenia wewnętrzne more:
H wyświetla menu help
spacja, f przechodzi do następnej strony
Niektóre z poniższych poleceń nie są dostępne w poleceniu more w niektórych wariantach systemu UNIX, zwłaszcza jeżeli polecenie jest używane do wyświetlania informacji z potoku.
Ctrl+b przechodzi do poprzedniej strony
G przechodzi do ostatniego wiersza
lG przechodzi do pierwszego wiersza
nf przechodzi w przód o n stron
nb przechodzi w tył o n stron
nG przechodzi do wiersza n (napis przechodzi do następnego wystąpienia wyrażenia napis)
n powtarza poprzednie szukanie
d o pół wysokości ekranu w dół
Ctrl+L ponownie wyświetla bieżącą stronę
Wyświetlania początkowych wierszy pliku lub potoku odbywa się przy pomocy head.
head [-n] [pliki]
-n wyświetla n pierwszych wierszy
Wyświetlanie ostatniego wiersza pliku lub potoku odbywa za pomocą tail.
tail [opcje] [pliki]
Wybrane opcje:
-f w sposób
ciągły wyświetla dane dopisywane do pliku, aż do naciśnięcia klawisza Enter
-n wyświetla dokładnie n wierszy (duże wartości parametru n mogą być zignorowane)
+n wyświetla od wiersza n–tego do końca pliku
Do aktualizacji daty ostatniej modyfikacji i dostępu do pliku służy plecenie touch.
touch [opcje][data] pliki
Uwaga: tworzy pusty plik, jeśli takiego nie ma, ale nie zmienia zawartości pliku istniejącego.
Klasyfikacja plików odbywa się przy pomocy polecenia file.
file [opcje] pliki
Wybrane opcje:
-f źródło nazwy plików będą wzięte z pliku źródło
Modyfikacja praw dostępu i tworzenie linków
Do nadawania i zmiany praw dostępu służy polecenie chmod.
chmod [opcje] tryb pliki
Można jednocześnie nadać lub usunąć kilka praw naraz kilku klasom użytkowników. Oznaczenia są następujące:
Kategorie użytkownika
a wszyscy użytkownicy (domyślnie)
g grupa pliku
u właściciel
o inni
Kod operacji
+ dodanie praw
- usunięcie praw
= dokładne ustawienie praw
Prawa dostępu
r prawo odczytu
w prawo zapisu
x prawo wykonywania
Przykłady
Ustawienie praw wszystkich użytkowników wyłącznie na możliwość odczytu
chmod a=r plik,txt
Odebranie prawa pisania w pliku dla członków grupy
chmod g-w plik.txt
Można również korzystać również z bitowych reprezentacji danych praw dostępu. W tej notacji wartość 1 oznacza prawo czytania, 2 prawo pisania, a 4 prawo wykonywania.
Przykłady
Nadawanie wszystkie prawa dla właściciela, prawo czytania i oglądania dla grupy i żadnych praw dla innych:
chmod 750 plik.txt
zamiast dłuższego:
chmod u=rwx, g=rx, o= plik.txt
Linki (dowiązania) sztywne lub symboliczne tworzymy przy pomocy polecenia ln.
ln [opcje] nazwa_obecna nazwa_nadawana
Wybrane opcje:
-f tworzy dowiązania bez pytania użytkownika
-n jeśli nowa nazwa już istnieje to nie tworzy dowiązania
-s tworzenie dowiązania symbolicznego zamiast dowiązania sztywnego
Ćwiczenia
· Sprawdzić działanie opisanych poleceń.
· Używając odpowiednich poleceń utwórz w swoim katalogu własnym podkatalog mietek a w nim pusty plik plik_1. Następnie nadaj do niego prawo czytania dla wszystkich użytkowników i prawo zapisu tylko dla właściciela. Jakiego możesz użyć polecenie aby przekonać się, że plik plik_1 jest plikiem pustym ?
Strona poprzednia Strona następna